Chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) là chính sách đột phá của Nhà nước, đã và đang từng bước đi vào cuộc sống, đạt hiệu quả trong việc huy động các nguồn lực tài chính ổn định, góp phần cải thiện sinh kế cho người dân tham gia giữ rừng, phục vụ công tác bảo vệ, phát triển và quản lý rừng bền vững.
Năm 2021, Ban điều hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên đã thực hiện chi trả tiền DVMTR năm 2020 và tạm ứng năm 2021 qua tài khoản cho 1.945 chủ rừng, tại các lưu vực cung ứng DVMTR với tổng số tiền hơn 246,161 tỷ đồng; trong đó 08 chủ rừng là tổ chức, 1.890 chủ rừng là cộng đồng, hộ gia đình, cá nhân và 47 UBND cấp xã được Nhà nước giao trách nhiệm quản lý rừng.
Hoạt động kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền DVMTR của chủ rừng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm đối với việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR. Căn cứ quy định tại hhoản 1, Điều 72 của Nghị định 156/2018/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2018 của Chính phủ. Hàng năm, Ban điều hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng phối hợp với Ban Kiểm soát Quỹ, Hạt kiểm lâm các huyện, thị, thành phố và chính quyền địa phương tổ chức kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng trên địa bàn tỉnh. Năm 2021, đã tổ chức 3 đợt kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của chủ rừng là cộng đồng thôn, bản và UBND cấp xã được Nhà nước giao trách nhiệm quản lý rừng trên địa bàn các huyện Mường Chà, Mường Nhé, Nậm Pồ.
Tổ chức kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của UBND xã Mường Tùng, huyện Mường Chà.
Qua kết quả kiểm tra cho thấy việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng cơ bản đúng theo quy định hiện hành. Tiền DVMTR của UBND cấp xã tập trung chi đúng các đối tượng nhận khoán bảo vệ, phát triển rừng; chi cho các hoạt động tuần tra bảo vệ rừng; chi hoạt động tuyên truyền, hội nghị tập huấn; mua sắm tài sản và làm biến báo khu vực chi trả DVMTR. Đối với tiền DVMTR của cộng đồng thôn, bản được sử dụng vào mục đích chung của cộng đồng và nâng cao đời sống của các hộ trong cộng đồng, có sự thống nhất của toàn thể người dân trong thôn, bản. Chi tập trung các nội dung: chi trả công cho tổ tuần tra, bảo vệ rừng; chi đầu tư, xây dựng các công trình phúc lợi như xây dựng đường giao thông nông thôn, sửa chữa nhà văn hóa, mua bàn ghế, loa đài cho nhà văn hoá... Việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR được các cộng đồng thôn, bản tổ chức họp dân để thống nhất phương án sử dụng tiền, có biên bản họp thống nhất. Các nội dung chi được sự đồng thuận cao của các hộ gia đình trong thôn, bản và được ghi chép vào sổ tay chi trả DVMTR.
Tuy nhiên, trong việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR vẫn còn một số tồn tại, đó là: Một số UBND cấp xã còn lúng túng trong việc xây dựng phương án quản lý, sử dụng tiền DVMTR; hồ sơ giao khoán cho các đối tượng nhận khoán chưa đầy đủ theo quy định… Nhiều cộng đồng thôn, bản ghi chép sổ tay chi trả DVMTR chưa khoa học, còn tẩy xoá; việc sử dụng quỹ chung chưa ghi chép đầy đủ vào sổ tay chi trả DVMTR…
Tổ chức kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của cộng đồng bản Nà Mười, xã Chà Tở, huyện Nậm Pồ.
Để việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng có hiệu quả và đúng mục đích. Công tác tuyên truyền, tập huấn việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR; hướng dẫn quản lý, sử dụng tiền DVMTR, ghi chép sổ tay chi trả và sổ tay tuần tra bảo vệ rừng cung ứng DVMTR là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Ban điều hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng quan tâm, thường xuyên chỉ đạo triển khai thực hiện. Năm 2021 đã tổ chức 16 cuộc hội nghị tuyên truyền một số nội dung cơ bản của Luật Lâm nghiệp và Nghị định 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ; hướng dẫn quản lý, sử dụng tiền DVMTR, ghi chép sổ tay chi trả DVMTR, sổ tay tuần tra, bảo vệ rừng cung ứng DVMTR cho các chủ rừng là cộng đồng thôn, bản trên địa bàn huyện Tuần Giáo, với 308 lượt người tham gia; tổ chức 01 lớp tập huấn hướng dẫn quản lý, sử dụng tiền DVMTR cho UBND cấp xã được Nhà nước giao trách nhiệm quản lý rừng trên địa bàn các huyện Tủa Chùa, Mường Ảng và Mường Chà, với 68 lượt người tham gia.
Tiền chi trả DVMTR cho các chủ rừng là một nguồn thu nhập tương đối ổn định và góp phần cải thiện sinh kế của người dân. Do đó, trong thời gian tiếp theo ngoài việc thường xuyên, liên tục, thực hiện kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng; đặc biệt đối với UBND cấp xã, chủ rừng là cộng đồng thôn, bản; cần tăng cường hơn nữa công tác tập huấn, hướng dẫn để việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR đảm bảo đúng quy định, đúng mục đích và đạt hiệu quả cao, cải thiện sinh kế cho người dân tham gia giữ rừng, phục vụ công tác bảo vệ, phát triển và quản lý rừng bền vững.