5 năm gần đây, tỷ lệ che phủ rừng của xã Mường Đun (huyện Tủa Chùa) đã được nâng lên. Những cánh “rừng vàng” của xã là tiềm năng to lớn thúc đẩy phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp cho người dân trên địa bàn.

Người dân bản Đun Nưa, xã Mường Đun (huyện Tủa Chùa) chăm sóc diện tích sa nhân trồng dưới tán rừng.

Chúng tôi đến thăm bản Đun Nưa, ông Cà Văn Vinh, Trưởng bản kiêm Tổ trưởng tổ quản lý và bảo vệ rừng của bản niềm nở đón chúng tôi. Ông Vinh cho biết: Bản Đun Nưa nhận khoanh nuôi, bảo vệ 160ha rừng và được nhận tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng từ diện tích trên. Vì vậy dân bản quý rừng lắm. Những ngày nắng ráo, bà con lên rừng gom củi khô về đun nấu, tìm cây thuốc chữa bệnh, kết hợp phát dọn thực bì để phòng chống cháy rừng và hơn hết là thực hiện “tuần rừng” để không cho ai chặt phá rừng của bản. Quãng đường tuần rừng khoảng 10km nhưng chủ yếu là dốc đá nên phải đi từ sớm và mang theo lương thực dự trữ. Tuần rừng xong thì trời tối nên phải qua đêm trong rừng rồi sáng hôm sau trở về.

Trước kia đời sống người dân Đun Nưa khó khăn vì đất sản xuất ít. Thu nhập chính của bà con chỉ từ việc lên rừng khai thác lâm sản phụ, làm nương. Không có thu nhập, dân bản cũng hay bị kẻ xấu lợi dụng thuê vào rừng chặt cây bán cho chúng. Nhưng về Đun Nưa hôm nay, những cánh rừng đang được hồi sinh. Từ ngày nhận khoanh nuôi bảo vệ rừng và được nhận tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, dân bản rất phấn khởi, ai cũng xác định gắn bó với rừng, không chặt phá cây rừng và nhà nào cũng có người tham gia tổ bảo vệ rừng của bản. Năm 2020, cộng đồng bản được chi trả hơn 110 triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng và là năm thứ 9 dân bản Đun Nưa được nhận tiền bảo vệ rừng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Điện Biên. Đến nay diện tích rừng giao cho người dân trong bản quản lý đều phát triển tốt; rừng không bị xâm hại, không xảy ra tình trạng phá rừng làm nương. Để khai thác tiềm năng rừng bền vững, dân bản còn trồng sa nhân dưới tán rừng.

Với nhiều cộng đồng bảo vệ rừng tốt như bản Đun Nưa, đến nay tỷ lệ che phủ rừng của xã Mường Đun đạt 56,2% (tăng 19,3% so với năm 2015). Năm 2021, qua khảo sát có 2 điểm diện tích rừng tăng 5,5ha; kiểm lâm địa bàn, địa chính xã, đại diện cộng đồng thôn đã kiểm tra thấy đủ điều kiện thành rừng. Từ việc giao khoán diện tích rừng cho 7 cộng đồng và 8 hộ gia đình chăm sóc và bảo vệ, từ năm 2011 đến nay, hàng năm người dân có thêm khoản thu ổn định từ tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Năm 2020, toàn xã được chi trả hơn 810 triệu đồng tiền dịch vụ môi trường rừng.

Khai thác tiềm năng kinh tế rừng, tăng thu nhập để thoát nghèo, đồng thời góp phần bảo vệ, phát triển rừng. Bên cạnh việc khoanh nuôi, bảo vệ rừng, năm 2019 xã Mường Đun triển khai trồng 3ha sa nhân trong dự án “Sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cây sa nhân xanh”; năm 2020 trồng 10ha mắc ca. Thông qua các mô hình sinh kế từng bước giúp người dân vùng cao thay đổi cách nghĩ và cách làm, biết tận dụng tiềm năng về đất, rừng để tạo thêm nguồn thu nhập, đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm trong quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.

Gia đình ông Cà Văn Đỉnh, bản Đun Nưa là một trong những hộ tham gia mô hình trồng sa nhân xanh dưới tán rừng được nhận khoanh nuôi bảo vệ. Ông Đỉnh cho biết: Hiện nay, sau hơn 2 năm trồng, cây sa nhân phát triển rất tốt, một số diện tích trồng đang bói quả. So với các loại cây trồng khác, cây sa nhân không phải làm cỏ và chỉ bón phân một lần lúc mới trồng, nên chi phí đầu tư ít. Trồng cây sa nhân còn góp phần tạo thảm thực vật dưới tán rừng để bảo vệ và phát triển rừng bền vững.

Ông Cà Văn Phiến, Chủ tịch UBND xã Mường Đun cho biết: Những năm qua, hiệu quả từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tác động tích cực đến ý thức và đời sống người dân. Từ tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, người dân đầu tư mua cây, con giống phát triển chăn nuôi, trồng trọt... Với mô hình trồng sa nhân dưới tán rừng không những tạo ra sản phẩm có giá trị còn góp phần giữ độ che phủ mặt đất, chống xói mòn, rửa trôi và bạc màu đất để rừng phát triển tốt hơn.