Trải qua 10 năm triển khai, thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) cũng là 10 năm Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên song hành cùng hoạt động kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng của các đơn vị có liên quan trên địa bàn tỉnh.
Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) thực hiện trên địa bàn tỉnh Điện Biên thời gian qua góp phần quan trọng tạo nguồn lực giúp chủ rừng phát triển sinh kế, tăng thu nhập, yên tâm bảo vệ và phát triển rừng. Đến tháng 6/2022, tổng số tiền DVMTR Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã giải ngân là 1.579, 638 tỷ đồng, chi trả cho chủ rừng 1.497,501 tỷ đồng; chi hỗ trợ các chương trình dự án 8,118 tỷ đồng; chi hỗ trợ trồng cây phân tán 6,480 tỷ đồng; chi hỗ trợ trồng rừng thay thế 44,767 tỷ đồng. Để đảm bảo công khai, minh bạch trong việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR công tác kiểm tra, giám sát luôn được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Điện Biên đặc biệt quan tâm, đánh giá là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác thực thi chính sách chi trả DVMTR.
Căn cứ quy định tại Khoản 1, Điều 72 của Nghị định số 156/2018/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2018 của Chính phủ. Hàng năm, Ban điều hành Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng phối hợp với Ban Kiểm soát Quỹ, các đơn vị có liên quan và chính quyền địa phương tổ chức kiểm tra việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng trên địa bàn tỉnh; kiểm tra, xác minh diện tích rừng đủ điều kiện cung ứng DVMTR; công tác chi trả tiền DVMTR của cán bộ Ban điều hành Quỹ; việc giải ngân, thanh toán tiền dịch vụ môi trường rừng cho các chủ rừng của đơn vị cung cấp dịch vụ; kiểm tra, đôn đốc các đơn vị sử dụng DVMTR thực hiện nộp tiền về Quỹ theo hợp đồng đã ký kết; kiểm tra diện tích rừng trồng thay thế, trồng cây phân tán trước khi chuyển tiền cho các đơn vị thực hiện.
Cán bộ Ban điều hành Quỹ kiểm tra, giám sát việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng huyện Tuần Giáo.
Từ năm 2014 đến nay, Quỹ đã tổ chức 87 cuộc kiểm tra, giám sát trên địa bàn toàn tỉnh. Kết quả kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh, cho thấy: Việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR của các chủ rừng cơ bản đúng theo quy định hiện hành. Tiền DVMTR của UBND cấp xã tập trung chi cho người bảo vệ rừng; các hoạt động tuần tra bảo vệ rừng; hoạt động tuyên truyền, hội nghị tập huấn; mua sắm tài sản. Tiền DVMTR của cộng đồng thôn, bản được sử dụng vào mục đích chung của cộng đồng và nâng cao đời sống của các hộ trong cộng đồng. Chi tập trung các nội dung: chi trả công cho tổ tuần tra, bảo vệ rừng; chi đầu tư, xây dựng các công trình phúc lợi như xây dựng đường giao thông nông thôn, sửa chữa nhà văn hóa, mua bàn ghế, loa đài cho nhà văn hoá... Việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR được các cộng đồng thôn, bản tổ chức họp dân để thống nhất phương án sử dụng tiền, có biên bản họp thống nhất. Các nội dung chi được sự đồng thuận cao của các hộ gia đình trong thôn, bản, được ghi chép vào sổ tay chi trả DVMTR và công khai trong các cuộc họp của cộng đồng thôn, bản.
Ban điều hành Quỹ chủ trì, phối hợp với Ban kiểm soát Quỹ kiểm tra việc quản lý sử dụng tiền của UBND xã Sa Lông, huyện Mường Chà.
Các đơn vị thực hiện trồng rừng thay thế, đã thực hiện trồng đúng vị trí, diện tích, chủng loại, tiêu chuẩn giống cây theo hồ sơ phê duyệt, chăm sóc, bảo vệ tốt. Tỷ lệ cây sống đảm bảo, cây sinh trưởng, phát triển từ trung bình đến tốt.
Kết quả kiểm tra việc thực hiện trồng cây phân tán (cây Hoa Ban), các đơn vị thực hiện tốt công tác trồng, chăm sóc, bảo vệ; đa số cây sinh trưởng, phát triển tốt…
Ngoài những kết quả đạt được trong công tác thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, việc quản lý, sử dụng tiền DVMTR vẫn còn một số tồn tại, đó là: Một số UBND cấp xã còn lúng túng trong việc xây dựng phương án quản lý, sử dụng tiền DVMTR; hồ sơ giao khoán cho các đối tượng nhận khoán chưa đầy đủ theo quy định… Nhiều cộng đồng thôn, bản ghi chép sổ tay chi trả DVMTR chưa khoa học, còn tẩy xoá; một số cộng đồng sử dụng quỹ chung chưa ghi chép đầy đủ vào sổ tay chi trả DVMTR, chỉ ghi chép và theo dõi trong sổ tay cá nhân của Trưởng ban quản lý rừng cộng đồng, chưa lưu chứng từ chi tiêu tiền DVMTR.
Qua kết quả kiểm tra, giám sát Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng đã chỉ ra những hạn chế, tồn tại trong quá trình thực hiện, xác định nguyên nhân, đề xuất phương án, giải pháp cụ thể để khắc phục những tồn tại trong công tác thực hiện chính sách chi trả DVMTR. Đồng thời nhắc nhở, chấn chỉnh một số chủ rừng thực hiện chưa tốt; khuyến khích chủ rừng đã thực hiện tốt, tích cực trong công tác quản lý bảo vệ rừng và phát triển sinh kế cho người dân từ nguồn tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Bên cạnh đó Quỹ tỉnh cũng tham mưu, tổng hợp báo cáo, đề xuất và kiến nghị với cấp có thẩm quyền chỉ đạo các đơn vị có liên quan, các cấp chính quyền địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn tỉnh Điện Biên./.